Shamisen (三味線? , Tạm Vị Tuyến), hay còn gọi là sangen (三絃?, Tam Tuyến), là một nhạc cụ của Nhật Bản có 3 dây, chơi với một miếng gảy được gọi là bachi. Khi chơi đàn shamisen, người chơi dùng bachi vừa gẩy dây đàn vừa đánh lên thân đàn.
Đàn shamisen có nguồn gốc là một nhạc cụ Trung Quốc có tên Sanxian (三弦, Tam huyền ). Vào thế kỉ 16, đàn Sanxian du nhập vào vương quốc Ryukyu ( hay Okinawa ngày nay ), sau đó được người dân nơi đây cải biến thành đàn Sanshin. Đàn sanshin khi du nhập tới thủ đô đã trở thành Shamisen.
Điểm khác biệt lớn nhất giữa shamisen và sanshin là cấu tạo của thân đàn. Thân đàn sanshin được bọc bằng da rắn, còn thân đàn shamisen được bọc bằng da chó, mèo hoặc bằng các loại giấy công nghiệp ( ngày nay ).
Một chiếc đàn shamisen cơ bản chia làm 2 phần gồm cổ đàn được gọi là "Sao" và thân đàn gọi là "Do". Cổ đàn chủ yếu được làm từ gỗ quý của cây Koki, một loại cây mọc trên dãy núi Himalaya ở Ấn Độ. Gỗ koki rất cứng, nhờ vậy, nó không làm cho tiếng đàn bị lệch âm.
Shamisen có chiều dài tương tự đàn guitar, nhưng so với guitar, cổ của đàn shamisen mỏng hơn và không có phím. Ba sợi dây đàn shamisen có kích cỡ khác nhau. Dây đàn thường được làm bằng tơ lấy từ kén của con tằm. Người ta dùng tơ của 10 cái kén tằm để se thành 1 sợi dây nhỏ. Những sợi dây nhỏ này tiếp tục được kết lại với nhau để tạo ra dây đàn. Mỗi sợi dây đàn nhỏ nhất cần đến 600 cái kén tằm, trong khi đó, dây đàn có kích thước lớn nhất phải tốn đến 3 ngàn cái kén. Dây đàn giữ vai trò khá quan trọng trong việc quyết định độ sâu lắng của tiếng đàn. Từ xưa đến nay, màu vàng là màu chủ đạo của dây đàn shamisen, còn lý do tại sao chúng có màu vàng vẫn là một bí ẩn. Ngày nay, người ta còn có thể dùng dây đàn nilon thay cho dây tơ tằm, tuy âm thanh dây nilon không hay bằng dây tơ, nhưng nó có độ bền cao hơn và giá thành cũng rẻ hơn.
Thân đàn hình chữ nhật, mặt trước và sau thân đàn được bọc da động vật giống như mặt trống. Thân đàn được ghép từ 4 mảnh gỗ giáng hương. Ở mặt trong của những mảnh gỗ, người ta đục vô số đường gân lồi lõm, tạo sự dao động của không khí bên trong thân đàn.
Một bộ phận có tên Sawari nằm ở phần đỉnh của cổ đàn, nó góp phần quyết định âm thanh đặc trưng của tiếng đàn shamisen. Sawari là gờ nổi có một cái rãnh nhỏ. Trong khi 2 sợi dây đàn nhỏ hơn nằm vắt ngang qua gờ này thì dây đàn lớn nhất đi qua rãnh nhỏ. Từ vị trí đó, dây đàn này có thể bật lên tạo ra âm thanh độc đáo khi người ta gẩy đàn shamisen.
Miếng gẩy đàn ( bachi ) được làm bằng nhiều vật liệu, có thể là gỗ, ngà voi, nhựa, thậm chí là mai rùa. Đàn shamisen có nhiều loại, tùy tiết mục trình diễn mà người ta sử dụng loại đàn khác nhau. Tiếng đàn có thể mô phỏng âm thanh của tự nhiên như tiếng gió thổi, nước chảy hay biểu lộ tâm trạng của con người.
 |
| Nữ nghệ sĩ shamisen Hanawa Chie |
Trong âm nhạc Nhật Bản ngày nay, shamisen được sử dụng một cách rất đa dạng. Cây đàn này có thể góp mặt trong những dàn nhạc truyền thống, các loại hình kinh kịch, tuồng Kabuki hay kịch rối Bunraku. Tuy nhiên, không chỉ dừng lại ở đó, đàn shamisen cũng là cây đàn đặc trưng cho âm nhạc dân gian đương đại Nhật Bản. Khi muốn kết hợp giữa yếu tố âm nhạc truyền thống Nhật Bản và âm nhạc hiện đại phương Tây, shamisen là lựa chọn thích hợp nhất bởi âm thanh mạnh mẽ, vừa hoài cổ, trầm hùng nhưng cũng sắc lạnh đầy chất rock. Rất nhiều artist theo đuổi dòng nhạc này đã chọn cây đàn shamisen, tiêu biểu trong đó là Yoshida Brothers, một band nhạc duo với thứ âm nhạc mê hoặc đầy nam tính. Thậm chí, cây đàn này cũng được sử dụng trong nhạc rock, một vài nghệ sĩ J- rock tiêu biểu đã từng kết hợp đàn shamisen vào âm nhạc của mình, đó là GACKT, Miyavi, nghệ sĩ tsugaru-jamisen Kevin Kmetz và band nhạc extreme metal Zenithrash.
Khi rock kết hợp với shamisen
Màn solo shamisen điêu luyện của nữ nghệ sĩ Hanawa Chie:
Sôi động cùng bản rock được chơi bởi 2 cây đàn shamisen từ Yoshida Brothers:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét